Yn ddiweddar, aeth myfyrwyr optometreg, sydd ar leoliad ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro ar hyn o bryd, ar daith ystyrlon i Malawi, yn Ne Ddwyrain Affrica. Mae’r tiwtor arweiniol, Pete Hong, yn gweithio yn y tîm Offthalmoleg yn Ysbyty Athrofaol Cymru ac ym Mhrifysgol Caerdydd. Eu cenhadaeth oedd cynnal profion golwg a darparu addysg i gofrestryddion. Derbyniodd y fenter hon gymorth rhannol gan y Gronfa Offthalmoleg, un o’r cronfeydd elusennol o dan Elusen Iechyd Caerdydd a’r Fro.
Yn ystod eu taith, cynhaliodd y myfyrwyr brofion golwg mewn trefi a phentrefi, yn enwedig ym Mangochiu a’r cyffiniau. Fe wnaethon nhw gynnal 1,500 o brofion llygaid a dosbarthu mwy na 600 pâr o sbectol. Roedd eu lleoliadau profi yn cynnwys eglwysi, canolfannau iechyd bach, clinigau llygaid, a neuaddau pentref. Gan oresgyn rhwystrau iaith gyda chymorth y cyfieithwyr Rodney a Ngwile, bu’r myfyrwyr yn cyfathrebu’n effeithiol â’u cleifion. Gwnaethant hyd yn oed yn wynebu heriau annisgwyl, fel dod ar draws iâr mewn ystafell ymgynghori!
Wrth i’r myfyrwyr optometreg deithio i ardaloedd mwy anghysbell ym Malawi, gwelsant gyflyrau llygaid cynyddol ddifrifol a datblygedig, a oedd yn peri gofid mawr. Roedd hyn yn pwysleisio pwysigrwydd brys eu cenhadaeth i ddarparu gofal llygaid hanfodol mewn ardaloedd gwledig.
Yn ogystal â’u gwaith clinigol, treuliodd y myfyrwyr ddiwrnod mewn cartref plant amddifad, yn profi golwg plant llawen di-rif. Fe wnaethant ddarparu sbectolau a chymhorthion golwg gwan i’r rhai mewn angen, gan wella eu cyfleoedd addysgol yn fawr. Derbyniodd y plant yn y cartref plant amddifad anrhegion arbennig hefyd: Citiau pêl-droed Cymru a swigod, a ddaeth â gwen i wynebau pawb.
Tua diwedd eu taith bythefnos, treuliodd y tîm ddau ddiwrnod yn Ysbyty Llygaid Lions yn Blantyre. Yma, cawsant gyfle i roi hyfforddiant i gofrestryddion offthalmoleg mewn sgiliau hanfodol, gan gynnwys retinosgopi. Roedd yr offthalmolegwyr yn Lions Eye Hospital yn falch iawn o gydweithio â’r myfyrwyr, ac yn awyddus i gyfnewid gwybodaeth ac arferion. Arsylwodd y myfyrwyr hefyd amryw o lawdriniaethau llygaid yn ystod eu hamser yno.
Agwedd arwyddocaol ar eu cenhadaeth oedd mynd i’r afael ag anghenion golwg pobl ag albiniaeth, cyflwr sy’n effeithio ar tua 1 o bob 130 o unigolion ym Malawi. Nododd y tîm 40 o blant ag albiniaeth mewn un pentref a rhoi sbectol haul, hetiau a chymhorthion golwg gwan iddynt ar gyfer y rhai dros 5 oed.
Gan fyfyrio ar eu profiad, dywedodd un myfyriwr, Perran Tustin: “Mae taith Malawi nid yn unig wedi caniatáu i ni ddatblygu ein sgiliau optometreg, ond mae wedi rhoi persbectif cwbl newydd i ni ar fywyd. Ar ôl cael addysg am ddim, gofal iechyd, cartref cynnes a chyflenwad di-ben-draw o fwyd roeddem ni i gyd yn wylaidd ac yn sylweddoli pa mor ffodus ydyn ni. Serch hynny, o weld y teuluoedd yn cael yr hanfodion prin, ac weithiau llai, roedd yn wir yn rhoi persbectif newydd wrth i ni weld pawb mor hapus waeth beth fo’r sefyllfa.”
Gyda chymorth cyllid a roddwyd gan Elusen Iechyd Caerdydd a’r Fro, mae’r myfyrwyr wedi gallu:
- Ariannu gwerth blwyddyn o Ribofflafin ar gyfer llawdriniaethau trawsgysylltu
- Ariannu dros 200 o lawdriniaethau cataract
- Rhoi pâr o sbectol i dros 600 o oedolion a phlant
- Cyfrannu Tonometer ICare i fesur pwysedd mewnocwlar yn Lions Sight First Eye Hospital yn Blantyre
- Rhoi blwch o gymhorthion golwg gwan i’r ymarferydd golwg gwan yn yr ysbyty
- Darparu het, sbectol haul, cymorth golwg gwan ac eli haul i 40 o blant ag albiniaeth
- Rhoi o leiaf un dilledyn i dros 150 o blant mewn cartref plant amddifad
- Cyfrannu at ariannu MSc ar gyfer optometrydd o Blantyre
- Rhoi Lensys Volk tafladwy
- Ariannu triniaeth i rai pobl â glawcoma, trachoma a herpes simplecs keratitis
Roedd Elusen Iechyd Caerdydd a’r Fro yn falch o gefnogi’r daith ysbrydoledig hon, gan feithrin cysylltiad cryfach rhwng Caerdydd a Malawi. Roedd y daith o fudd mawr i drigolion Malawi trwy ddarparu profion hanfodol, meddyginiaeth, ac offer. Ar yr un pryd, cyfoethogodd sgiliau a phrofiadau diwylliannol y myfyrwyr, gan ddangos sut y gall pobl o bob rhan o’r byd weithio gyda’i gilydd ym maes gofal iechyd.